Reisverhaal van onze gids Thierry Neyrinck
Op deze driedaagse ga ik op zoek naar de verblijfplaatsen van één van ’s werelds meest beroemde schilders.
Misschien zal het u verbazen dat ik helemaal achteraan het levensverhaal van Vincent Van Gogh begin. Maar het is inderdaad in een klein dorpje, ten noordwesten van Parijs, dat ik op zoek ga naar de allerlaatste verblijfplaats van Vincent: het kerkhof van Auvers-sur-Oise.
Mijn wandeling vangt aan bij het kasteeldomein dat een goed uitzicht biedt over de omgeving. In het bijhorend museum krijg je het boeiend verhaal van de ontstaansgeschiedenis van de impressionisten.
Mijn aandacht gaat evenwel naar een 19de-eeuwse villa even verderop. Het was de woning van Dokter Paul Gachet. Dit is de arts en zelfverklaarde psychiater die als laatste Vincent Van Gogh bijstond. Theo de broer van Vincent van Gogh had deze arts aangeraden. Theo Van Gogh was kunsthandelaar in Parijs en kende heel wat schilders die al op de diensten van dokter Gachet beroep hadden gedaan. Vandaar zijn vertrouwen in deze persoon.
Veel van de schilders die patiënt waren bij dokter Gachet betaalden hem met een schets of een doek. Dokter Gachet was immers zelf ook een “amateur-schilder” met een grote belangstelling voor het werk van de impressionisten.
Een smal straatje brengt ons langs plaatsjes waar Vincent Van Gogh zijn schilderezel opstelde en zijn natuurtalent de vrije loop liet gaan. Exact op die plaatsen staan infoborden die wat meer vertellen over het doek dat hij op die plaats creëerde. De straatjes, de kerk, het veld, …. ook al was je hier nooit eerder, je herkent het allemaal alhoewel de kerk hier wat strakker staat dan op het fameuze doek van Vincent. Bij het schilderen van dit best wel aardig gebedshuis moet hij ongetwijfeld beneveld zijn geweest. De vormen zijn bol en wars van enige architecturale logica… Was het een “middeltje” van dokter Gachet dat zijn uitwerking kreeg op dat moment ?
Gachet zelf liet zich door Vincent op doek vereeuwigen met een bloem van het vingerhoedskruid in de hand. Dit moest duidelijk maken dat hij de wereld van de medicinale kruiden kende. Nu is het wel zo dat het gebruik van digitalis (de Latijnse benaming voor vingerhoedskruid) helend kan werken, maar ook bijzonder giftig kan zijn als de toegediende dosis te groot is.
Vanaf de kerk kronkelt het pad steil naar de begraafplaats. We zijn niet de enigen op deze weg. Van Gogh-bewonderaars uit Korea weten blijkbaar ook de weg te vinden naar het graf van Vincent. Tegen de muur van het kerkhof liggen ze, zij aan zij, Vincent en zijn broer Theo. Hier rusten ze beiden na een turbulent leven. Een klad kraaien komt overgevlogen, precies als toen….
Als je het kerkhof verlaat, kijk je recht naar het beroemde veld dat de naam “het Korenveld met kraaien” kreeg. Donkere tinten en harde penceeltrekken. Veeleer dan een landelijk zicht is het doek een uiting van het wanhopige gevoel dat zijn broze brein telkens opnieuw kwam pijnigen.
Hier moet het gebeurd zijn ! Op 27 Juli 1890 schoot Vincent zich een kogel door de borst. Pas in 1965 vond een landbouwer op dit veld het halfvergane pistool waarmee het drama zich voltrok. Het pistool, van Belgische makelij, werd in 2019 geveild voor de kokette som van 162.500 euro.
Vincent kon nog net terug strompelen naar de “Auberge Ravoux” waar hij in die periode verbleef. De herbergier kon hem nog met moeite tot zijn kamertje brengen.
Dokter Gachet werd er in der haast nog bij geroepen. Hij kon de inwendige bloeding niet stoppen.
Heeft hij toen van de gelegenheid gebruik gemaakt om een aantal doeken van Vincent in zijn dokterstas te steken?
’s Anderendaags kwam ook Theo met de trein uit Parijs tot in Auvers-sur-Oise. Nog een dag later bezweek Vincent aan zijn verwondingen in het bijzijn van zijn broer.
Vandaag de dag staat de herberg “Ravoux” er precies als toen. Voor een paar euro’s kan je even binnen piepen in het kamertje waar Vincent zijn laatste adem uitblies. Van een historische plaats gesproken !
De gebroeders Vincent en Theo Van Gogh onderhielden een drukke briefwisseling met elkaar. In deze correspondentie beschreef Vincent wat hij schilderde en hoe hij zijn dagen vulde. Van zijn verblijf in Auvers-sur-Oise schreef hij o.a. over het portret dat hij van Dokter Gachet had geschilderd. Hij heeft het over één portret van Gachet. En laat dat nu juist het onderwerp van mysterie zijn!
Na het overlijden van Vincent duiken er plots twee portretten van Dokter Gachet op. Eén ervan werd door een rijke japanner gekocht en meegenomen naar “het land van de rijzende zon”. Het tweede exemplaar hangt in het beroemde Musée d’Orsay te Parijs.
Dus reden genoeg om daar op “Dag Twee” van onze driedaagse uitstap even binnen te wippen.
Dit prachtige museum is ondergebracht in een voormalig treinstation in het hartje van de Lichtstad. Je vindt er beeldhouwkunst, schilderkunst en toegepaste kunst uit voornamelijk de 19de eeuw.
Claude Monet, Henri de Toulouse-Lautrec, Paul Gaugin, Eugène Delacroix; alle grote meesters uit die tijd hebben hier een ereplaats gekregen. Dus ook Vincent van Gogh ! Benieuwd om zijn “Portrait de Docteur Gachet“ te bekijken en te vergelijken met de afbeeldingen die we hebben.
Links ziet u “Docteur Gachet” , het werk dat in het Musée d’Orsay hangt .
Rechts een afdruk van het werk dat door een Japanse kunstverzamelaar werd aangekocht. U merkt ongetwijfeld het verschil in stijl en uitvoering. Veel kunstcritici hebben twijfels rond de authenticiteit van het werk dat in Parijs hangt. Er wordt gefluisterd dat het wel eens om kopieerwerk zou kunnen gaan.
Even terug naar de levensloop van dokter Paul Gachet!
Deze man, was afkomstig van het Noord-Franse Lille. Hij was een telg uit een familie van textielfabrikanten. Zijn vader had een fabriek in Lille, maar week op een zeker ogenblik uit naar Mechelen om daar een nieuwe zaak op te richten. Het gezin, en dus ook zoonlief Paul, verhuisde naar Mechelen. Paul volgde er les aan de kunstacademie. Eén van de oefeningen die de cursisten dienden te volgen, was het naschilderen van een aantal topwerken. Niet dat het de bedoeling was om vervalsers te “kweken”, maar wel om de waarde en het talent van de grote meesters beter aan te voelen.
Zijn verblijf in Mechelen heeft Paul Gachet zeker op weg gezet om een groot kunstliefhebber en kunstverzamelaar te worden. Zijn eigen werken signeerde hij met het pseudoniem “Paul Van Ryssel”. Hiermee verwees hij naar zijn geboortestad Rijsel of Lille. Zou het kunnen dat het portret dat in het Musée d’Orsay van zijn hand is ? Was hij een gewiekste vervalser ?
Na ons bezoek aan het Musée d’Orsay zetten we koers naar Montmartre. Wil je weten hoe de schilders leefden, dan moet je beslist hier naartoe. In de jaren 1850 tot aan WOI was dit hun thuishaven. Hier ontmoetten ze elkaar en gingen ze ook op stap in het Parijse nachtleven. We wandelen dan ook langs het huis van Theo Van Gogh in de Rue Lepic. Hij had er een flat op het derde verdiep. Ook Vincent woonde een tijdje in. Toen Theo zich verloofde met Jo Bonger, ging hij op zoek naar een ruimer appartement. Vincent voelde zich een beetje buitenspel gezet door zijn schoonzus.
Toch was zij het die na de dood van Vincent en Theo (ze overleden beiden in een tijdspanne van 6 maanden) de werken van Vincent mee naar Nederland nam. Ze organiseerde tentoonstellingen met de werken van Vincent. Ook publiceerde ze de brieven die de broers elkaar toestuurden. Dit werd een groot succes. Geen van beide broers had zoiets durven dromen. De werken van Vincent kregen op die wijze bekendheid. Beroemde kunstverzamelaars zoals Mevrouw Kröller kocht een aantal van zijn werken. Haar interesse werkte aanstekelijk bij andere verzamelaars ! De bal was aan het rollen…
Tijdens ons bezoek aan Montmartre komen we op bijzondere plaatsen waar Vincent zijn dagen sleet. De “Moulin de la Galette”, de “Place du Tertre” maar ook het café waar hij een relatie had met de flamboyante bazin Agostina Segatori.
Op dag drie bezoeken we nog een aantal bijzondere plaatsen in het hartje van Parijs . Deze keer gaat de rode draad van het verhaal een hele andere kant uit nl. het Parijs van de luxeproducten! En dan kan je moeilijk voorbij aan de figuur van Louis Vuitton.
